NORMAL ve MOLAR ÇÖZELTİ HAZIRLANMASI

A -  ASİT ÇÖZELTİLERİNİN HAZIRLANMASI ve AYARLANMASI

1.      1 N HCl ( = 1 M HCl ) Çözeltisinin Hazırlanması

1 litresinde 1 eşdeğer gram ( 36,461 g ) HCl içeren çözelti olup , aşağıdaki formülde bulunan V₁ mL derişik HCl’in V₀ mL ye seyreltilmesi ile hazırlanır. HCl çözeltilerinin molariteleri ile normaliteleri birbirine eşittir..

                                               100                1              V₀                              C: Derişik asidin % konsantrasyonu

V₁ = 36,461  x  ----------  x  ---------  x ----------                d: Derişik asidin yoğunluğu , g/mL

                                                   C               d             1000 V₁: Derişik çözeltiden alınacak miktar , mL

                                                                                                              V₀: Hazırlanacak çözeltinin miktarı , mL

Piyasadan temin edilen derişik HCl , değişik % konsantrasyonda ve yoğunlukta olabilir.

Örneğin , % 37 lik ve d= 1,19 olan HCl kullanılarak 1 L 1 N çözelti hazırlamak için ;

 100             1            1000

V₁ = 36,461  x  ---------  x  --------  x  --------

  37             1,19        1000

V₁ = 82,81 mL derişik ( % 37 lik ve d=1,19 ) HCl alınıp , 1000 mL ye seyreltilmelidir.

2.      0,1 N HCl ( = 0,1 M HCl ) Çözeltisinin Hazırlanması

1 litresinde 1/10 eşdeğer gram ( 3,6461 g ) HCl içeren çözelti olup , 1 N HCl den alınacak belirli bir miktarın 10 kat seyreltilmesi ile hazırlanabildiği gibi ,

 100             1            1000

V₁ = 3,6461  x  ---------  x  --------  x  --------

  37             1,19        1000

V1 = 8,28 mL derişik ( % 37 lik , d=1,19 ) HCl alınıp , 1000 mL ye seyreltilmesi ile hazırlanabilir.

çeşitli normaliteler için gerekli farklı derişimlerdeki çözeltilerin miktarları ( 1 L çözelti için )

İstenen  Normalite	% 37  d=1,19	% 35  d=1,18	% 33  d=1,16	% 30 d=1,15
5 N	414,05	441,42	476,24	528,42	mL alınarak 1000 mL ye seyreltilir.
4 N	331,24	353,13	380,99	422,74	mL alınarak 1000 mL ye seyreltilir.
3 N	248,43	264,85	285,74	317,05	mL alınarak 1000 mL ye seyreltilir.
2 N	165,62	176,57	190,50	211,37	mL alınarak 1000 mL ye seyreltilir.
1 N	82,81	88,28	95,25	105,68	mL alınarak 1000 mL ye seyreltilir.
0,5 N	41,40	44,14	47,62	52,84	mL alınarak 1000 mL ye seyreltilir.
0,25 N	20,70	22,07	23,81	26,42	mL alınarak 1000 mL ye seyreltilir.
0,1 N	8,28	8,83	9,52	10,57	mL alınarak 1000 mL ye seyreltilir.
0,05 N	4,14	4,41	4,76	5,28	mL alınarak 1000 mL ye seyreltilir.
0,01 N	0,83	0,88	0,95	1,06	mL alınarak 1000 mL ye seyreltilir.

3.      1 N H₂SO₄ ( = 0,5 M H₂SO₄  ) Çözeltisinin Hazırlanması :

1 litresinde 1 eşdeğer gram ( 49,04 g ) H₂SO₄ içeren çözelti olup , aşağıdaki formülde bulunan V₁ mL derişik H₂SO₄’ün V₀ mL ye seyreltilmesi ile hazırlanır. Sülfürik asidin eşdeğer gramı molekül ağırlığının yarısı kadar olduğu için  N = 2 M bağıntısı vardır.

                                               100                1              V₀                              C: Derişik asidin % konsantrasyonu

V₁ = 49,040  x  ----------  x  ---------  x ----------                d: Derişik asidin yoğunluğu , g/mL

                                                  C               d             1000 V₁: Derişik çözeltiden alınacak miktar , mL

                                                                                                              V₀: Hazırlanacak çözeltinin miktarı , mL

Piyasadan temin edilen derişik H₂SO₄ , değişik % konsantrasyonda ve yoğunlukta olabilir.

% 96 lık ve d= 1,84 olan H₂SO₄ kullanılarak 1 L 1 N çözelti hazırlamak için ;

100             1            1000

V₁ = 49,040  x  ---------  x  --------  x  --------

  96           1,84         1000

               

V₁ = 27,76 mL derişik ( % 96 lık ve d=1,84 ) H₂SO₄ alınıp , 1000 mL ye seyreltilmelidir.

4.      0,1 N H₂SO₄  ( = 0,05 M H₂SO₄ ) Çözeltisinin Hazırlanması

1 litresinde 1/10 eşdeğer gram ( 4,904 g ) H₂SO₄ içeren çözelti olup , 1 N H₂SO₄ den alınacak belirli bir miktarın 10 kat seyreltilmesi ile hazırlanabildiği gibi ,

  100            1            1000

V₁ =  4,904   x    ---------  x  --------  x  --------

   96            1,84         1000

V₁ = 2,78 mL derişik ( % 96 lık , d=1,84 ) H₂SO₄ alınıp , 1000 mL ye seyreltilmesi ile hazırlanabilir.

çeşitli normaliteler için gerekli derişik çözelti miktarları ( 1 L çözelti için )

İstenen  Normalite	Molarite	% 96 lık d= 1,84  H2SO4 ten alınacak miktar , mL	Toplam hacim , mL
5 N	2,5 M	138,81	1000 mL ye seyreltilir.
4 N	2 M	111,05	1000 mL ye seyreltilir.
3 N	1,5 M	83,29	1000 mL ye seyreltilir.
2 N	1 M	55,53	1000 mL ye seyreltilir.
1 N	0,5 M	27,76	1000 mL ye seyreltilir.
0,5 N	0,25 M	13,88	1000 mL ye seyreltilir.
0,25 N	0,125 M	6,94	1000 mL ye seyreltilir.
0,1 N	0,05 M	2,78	1000 mL ye seyreltilir.
0,05 N	0,025 M	1,39	1000 mL ye seyreltilir.
0,01 N	0,005 M	0,28	1000 mL ye seyreltilir.

5.      Diğer asitlerin Hazırlanması

                                               100                1              V₀                             C: Derişik asidin % konsantrasyonu

        V₁ =  E  x  ----------  x  ---------  x ----------                 d: Derişik asidin yoğunluğu , g/mL

                                                  C               d             1000 V₁: Derişik çözeltiden alınacak miktar , mL

                                                                                                              V₀: Hazırlanacak çözeltinin miktarı , mL

                                                                                                              E : Asitin eşdeğer gramı

Formülünü kullanmak sureti ile diğer asitlerin çözeltileri hazırlanabilir. Buna göre eşdeğer gramı ( E ) olan asitin % C lik ve yoğunluğu d olan derişik çözeltisinden V₁ mL alınıp V₀ mL ye tamamlanması ile 1 N lik çözeltisi hazırlanabilir.

0,1 N lik çözeltisi de E yerine E/10 alınarak hesaplanabilir  veya 1 N lik çözeltisinin 10 kat seyreltilmesi ile hazırlanabilir.

Bu çözeltilerin Normaliteleri ile Molariteleri arasında  N = M  x  MA / E  bağıntısı vardır.

MA : molekül ağırlığı  ,  E : Eşdeğer gramı.

ASİT ÇÖZELTİLERİNİN AYARLANMASI

1. Yol : Ayarlı baz çözeltileri ile asit ayarlama

Faktörü bilinen bir baz çözeltisinden belirli bir miktar alınarak , ayarlanacak asit çözeltisi ile titre edilmek sureti ile asitler ayarlanabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta , titre edilecek asit ve bazın normalitelerinin aynı olması gerektiğidir. (N_A = N_B)

Ayarlanacak asit çözeltisinin aynı normalite değerinde ayarlı ve (f_B) faktörü bilinen baz çözeltisinden 250 mL lik bir erlene maksimum hassasiyetle 20 mL kadar alınıp(V_B) , yaklaşık 20 mL saf su ile seyreltilip , birkaç damla İndikatör damlatıldıktan sonra dönüm noktasına kadar asit çözeltisi ile titre edilir. (V_A) ( Burada İndikatör olarak metil oranj , metil kırmızısı , tashiro indikatörü , metil kırmızısı-brom krezol green karışımı gibi indikatörlerden biri kullanılabilir. Dönüm noktasının daha iyi gözlemlenmesi için karışım indikatörler kullanılması tavsiye edilir. ). Asidin faktörü f_A aşağıdaki gibi hesaplanır.

N_A x f_A x V_A = N_B x f_B x V_B                          f_A = f_B x V_B  / V_A

2. Yol : Sodyum karbonatla asit ayarlama

260 – 270 °C de 1 – 1,5 saat kurutulmuş ve desikatörde oda sıcaklığına kadar soğutulmuş susuz sodyum karbonattan ( Na₂CO₃ ) 100 mL lik  bir ölçülü balona 0,1 mg hassasiyette yaklaşık 0,5 g tartılır ( m ). (Tartım işlemi sodyum karbonatın higroskopik olması nedeni ile süratle yapılmalı ve nem kapmasına izin verilmemelidir) . Tartılan sodyum karbonat , kaynatılarak CO₂ ‘inden arındırılmış ve soğutulmuş saf suda çözülerek 100 mL ye tamamlanır ( V₁ ) . (Çözeltinin 1 mL sinde 5 mg Sodyum karbonat vardır.)

Hazırlanmış olan bu sodyum karbonat çözeltisinden değişik miktarlar alınarak , çeşitli konsantrasyonda asit çözeltileri ayarlanabilir. Burada önemli olan unsur Asidin normalitesi olup , asidin hangi asit olduğu önemli değildir. Bu nedenle tüm asit çözeltilerinin ayarlanmaları aynıdır.

Titrasyon için alınacak sodyum karbonat çözeltisi ( V₂ ) = 100 x N_T   

(N_T : ayarlanacak çözeltinin teorik normalitesidir. )

Hazırlanan sodyum karbonat çözeltisinden  yukarıdaki formülden bulunan miktarda , 250 mL lik bir erlene alınır ve 15 – 20 mL su ile sulandırıldıktan sonra 2 – 3 damla ( metil kırmızısı + brom krezol green ) karışım indikatörü eklenir. Renk yeşilden kırmızıya dönünceye kadar ayarlanacak olan asit çözeltisi ile titre edilir. Renk kırmızıya döndükten sonra ;

H⁺   +   Na₂CO₃   à  2 Na ⁺⁺  +  H₂CO₃  reaksiyonu gereği , oluşan karbonik asitten gelen asitliği uzaklaştırmak için erlen kaynatılır. Kaynama esnasında ara sıra çalkalanarak 5 dakika kaynatılır.

H₂CO₃    à   CO₂    +    H₂O     şeklinde oluşan CO₂ ‘de kaynatılmak sureti ile ortamdan uzaklaştırılır. Isıtma esnasında renk tekrar yeşile dönmelidir. Yeşile dönen renk tekrar kırmızı oluncaya kadar büretteki asit çözeltisi ile titre edilir. Çözelti tekrar kaynatıldığında yine yeşile dönerse , kırmızı renk oluşana kadar titrasyona devam edilmeli ve sarfiyat olarak , her bir titrasyonda harcanan sarfiyatın toplamı verilmelidir.

1 N asidin 1 mL si 0,053 mg sodyum karbonata eşdeğerdir.

N_G  = ( m  x  V₂ ) / ( 0,053 x V₁  x  V_t )

N_G = Asidin gerçek normalitesi

N_T : Asidin teorik normalitesi

m : tartılan sodyum karbonat miktarı , g

V₁: m gram sodyum karbonatın tamamlandığı hacim , mL

V₂: Sodyum karbonat çözeltisinden titrasyon için alınan miktar , mL

V_t : titrasyonda harcanan asit çözeltisi miktarı.

           

f_A = N_G / N_T

B - BAZ ÇÖZELTİLERİNİN HAZIRLANMASI VE AYARLANMASI

1.      1 N NaOH ( = 1 M NaOH ) Çözeltisinin Hazırlanması

1 N NaOH , litresinde 40 g NaOH içeren çözelti demektir. Laboratuvarlarda kullanılan NaOH % 98 lik olduğundan  40 x 100 / 98 = 40,82 g NaOH suda çözülerek 1 litreye tamamlanır ve 1 N NaOH çözeltisi hazırlanmış olur. NaOH çözeltisi hassas olarak hazırlanamayacağı için kullanılmadan önce ayarlanmalıdır.

2.      0,1 N NaOH ( = 0,1 M NaOH ) Çözeltisinin Hazırlanması

4,08 g NaOH in suda çözüldükten sonra 1 L lik ölçülü balona alınıp , işaret çizgisinin saf su ile tamamlanması ile hazırlanabilir veya daha önce hazırlanmış bulunan 1 N lik NaOH çözeltisinden 100 mL nin 1 L ye seyreltilmesi ile hazırlanabilir.

3.      0,1 >N  NaOH ( = 0,1 > M NaOH ) çözeltilerinin hazırlanması

1 N veya 0,1 N NaOH çözeltisinin belirli oranlarda seyreltilmesi ile hazırlanmalıdır.

4.      Karbonatsız 0,1 N NaOH hazırlanması

30 g NaOH bir erlene alınır üzerine 30 mL su eklenir. Çözelti bir deney tüpüne alınarak kapağı sıkıca kapatılır. Sodyum karbonatın % 50 lik NaOH içindeki çözünürlüğü çok az olduğundan çöker.Çökmenin tamamlanması için bir süre beklenir. Üstteki berrak çözeltiden 6,5 mL alınarak 1 L lik ölçülü balona aktarılır ve kaynatılmış ve soğutulmuş saf su ile 1 L ye tamamlanır.

5.      1 N KOH ( = 1 M KOH ) Çözeltisinin Hazırlanması

1 N KOH litresinde 56,1 g KOH içeren çözeltidir. Laboratuvarda kullanılan KOH % 85 lik olduğundan 56,1 x 100 / 85 = 66 g KOH suda çözülerek 1 litreye tamamlanırsa 1 N lik KOH çözeltisi hazırlanmış olur. ( kullanılan KOH in % 85 lik olduğu kontrol edilmelidir. ) KOH çözeltisi de hassas olarak hazırlanamayacağı için kullanılmadan önce ayarlanmalıdır.

6.      0,1 N KOH ( = 0,1 M KOH ) Çözeltisinin Hazırlanması

6,6 g KOH ‘in suda çözüldükten sonra 1 L lik ölçülü balona aktarılması ve işaret çizgisine saf su ile seyreltilmesi ile hazırlanabilir veya daha önce hazırlanmış bulunan 1 N KOH çözeltisinin 100 mL sinin 1 L ye tamamlanması ile ( 10 kat seyreltilmesi ile ) hazırlanabilir.

7.      ( Zamanla Rengi Bozulmayan ) 0,5 N Alkollü KOH Çözeltisinin Hazırlanması

2 g AgNO3 , 5 mL suda çözülür. Bir balona alınır 1200 mL etanolle karıştırılır ve kapak kapatılır.

Diğer taraftan 5 g KOH , 25 mL sıcak etanolde çözüldükten sonra soğutulur ve 1200 mL alkollü gümüş nitrat çözeltisinin bulunduğu balona eklenir. Gümüş hidroksitten kaynaklanan bir çökme olur ve bu çökelti süzülür. Süzülen etanol damıtılır.

33 g KOH 20 mL suda çözülür. Yukarıda damıtılmış olan etanolle 1 L ye tamamlanır.1 gün kapağı kapalı olarak bekletilir ve renkli şişeye aktarılarak muhafaza edilir.

BAZ ÇÖZELTİLERİNİN AYARLANMALARI

1. Yol : Ayarlı bir asit çözeltisi ile baz ayarlama

Faktörü bilinen bir asit çözeltisinden belirli bir miktar alınarak , ayarlanacak baz çözeltisi ile titre edilmek sureti ile baz çözeltileri ayarlanabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta , titre edilecek asit ve bazın normalitelerinin aynı olması gerektiğidir. (N_A = N_B)

Ayarlanacak baz çözeltisinin aynı normalite değerinde ayarlı ve (f_A) faktörü bilinen asit çözeltisinden 250 mL lik bir erlene maksimum hassasiyetle 20 mL kadar alınıp (V_A), yaklaşık 20 mL yeni kaynatılıp soğutulmuş saf su ile seyreltilip , birkaç damla % 1 lik fenol ftalein indikatörü damlatıldıktan sonra dönüm noktasına kadar baz çözeltisi ile titre edilir. (V_B). Baz çözeltisinin faktörü f_B aşağıdaki gibi hesaplanır.

N_A x f_A x V_A = N_B x f_B x V_B                                              f_B = f_A x V_A  / V_B

2. Yol : Potasyum biftalat ile baz ayarlama

100°C de değişmez ağırlığa kadar kurutulan ve desikatörde oda sıcaklığına kadar soğutulan potasyum biftalat ( KHC₈H₄O₄) tan dördüncü hanesine kadar dikkatle tartılmış 4 g lık bir miktar 250 mL lik bir erlene alınır. 75 mL yeni kaynatılmış ve soğutulmuş saf suda çözülür. 3 damla % 1 lik fenol ftalein damlatılır ve 15 saniye sürekli kalan hafif pembe renk oluşuncaya kadar 1 N NaOH ile titre edilir.

Gerçek Normalite (N_G) =  m / ( V x 0,2042 ) f_B = N_G / N_T           f_B = N_G

0,1 N baz çözeltisi ayarlamada yukarıdaki gibi yapılır ancak , alınacak potasyum biftalat aynı oranda azaltılmalıdır. Normalite 1/10 oranında azaldığına göre , potasyum biftalat miktarı da 1/10 oranında azaltılmalı ve 0,4 g olarak alınmalıdır. Titrasyon çözeltisi olarak ta 0,1 N baz çözeltisi kullanılır.

3. Yol : Diğer kimyasallarla baz çözeltilerinin ayarlanması

Baz çözeltileri hidrazinyum bisülfat , benzoik asit , potasyum asit iyodat , tri nitro benzoik asit gibi maddelerle de ayarlanabilir. Bunun için 100°C de değişmez ağırlığa kadar kurutulan ve oda sıcaklığına soğutulan , aşağıda yaklaşık miktarları verilmiş kimyasallardan birinden 0,1 mg hassasiyetle tartım alınır.

Hidrazinyum bisülfattan 0,25 g          ( mili eşdeğer gramı = 0,13013 )

Benzoik asitten 0,24 g            ( mili eşdeğer gramı = 0,12212 )

Potasyum asit iyodattan 0,78 g           ( mili eşdeğer gramı = 0,38995 )

Trinitro benzoik asitten 0,50 g            ( mili eşdeğer gramı = 0,25712 )

250 mL lik erlene alınan yukarıdaki maddelerden biri  30 – 50 mL kaynatılmış ve soğutulmuş saf suda çözülür. Birkaç damla fenol ftalein indikatörü damlatılır. ( Trinitro benzoik asit kullanılması durumunda İndikatör kullanılmaz. Dönüm noktasında trinitro benzoik asit kırmızı renk alarak dönüm noktasını kendisi belirler. ) Baz çözeltisi ile dönüm noktasına kadar titre edilir.

N_G = m / meg x V        f_B = N_G / N_T

m : titrasyon için tartılan primer standardın kütlesi , g

meg: primer standardın mili eşdeğer gramı

V : harcanan baz çözeltisinin hacmi , mL

N_G : Baz çözeltisinin gerçek normalitesi

N_T : Baz çözeltisinin teorik normalitesi

f_B : Baz çözeltisinin faktörü

C. DİĞER ÇÖZELTİLERİN HAZIRLANMASI ve AYARLANMASI

1. 0,1 N KMnO₄ ÇÖZELTİSİNİN HAZIRLANMASI

Potasyum permanganat ( KMnO₄ ) asitli ortamda 5 , nötral ortamda ve zayıf kalevi ortamda 3, kuvvetli kalevi ortamda ise 1 yükseltgenme basamağında olup , aynı çözeltinin hangi ortamda kullanılacağına göre normaliteleri değişir. Permanganat ile titrasyonlarda büyük çoğunlukla asidik ortamdaki titrasyonları uygulandığından 5 tesir değerliğinde olduğu düşünülerek molekül ağırlığının 1/50 si alınarak 0,1 N KMnO₄ çözeltisi hazırlanır.

Yaklaşık 3,2 g KMnO₄ 1 L lik ölçülü balona alınır. Kaynatılmış ve soğutulmuş bir miktar suda çözülür. Kaynama sıcaklığına kadar ısıtılarak en az 20 dakika bu sıcaklıkta bekletilir.Kaynatılmış ve soğutulmuş saf su ile 1 litreye tamamlanır.  Üzeri bir saat camı ile kapatılarak 1 gece kendi haline bırakılır. İndirgenme sonucu oluşan MnO₂ , temiz olduğundan emin olunulan ve permanganat çözeltisi ile yıkanmış cam krozeden süzülür. Süzülmüş permanganat çözeltisi renkli şişelerde saklanır.

0,1 N KMnO₄ Çözeltisinin Oksalat ile Ayarlanması

105°C de 2 saat kurutulmuş sodyum oksalattan ( Na₂C₂O₄ ) 0,1 mg hassasiyetle 0,2 g civarında bir tartım alınır. Üzerine kaynatılmış ve soğutulmuş saf sudan 250 mL ve 10 mL derişik H₂SO₄ ilave edilir. İyice karıştırarak sodyum oksalat çözülür. Küçük bir MnSO₄ kristali atılarak , KMnO₄ çözeltisi ile titre edilir. İndikatör kullanmaya gerek yoktur. Titrasyonda kullanılan KMnO₄ kendisi indikatördür. Dönüm noktasına yaklaşıldığında damlatılan her damlada oluşan pembe rengin kaybolması uzar. Bir damlanın damlatılmasından sonra oluşan pembe renk kaybolmadan bir ikinci damla damlatılmamalıdır. 30 saniye kalıcı olan permanganatın pembe rengi dönüm noktasına ulaşıldığını gösterir.

N_G = m / ( V x 0,067 )            f = N_G / N_T

m: Titrasyon için alınan sodyum oksalatın kütlesi , g

V : Titrasyonda harcanan potasyum permanganat çözeltisinin hacmi , mL

0,067 : Soydum oksalatın mili eşdeğer gramı

2. 0,1 N İYOT ÇÖZELTİSİNİN HAZIRLANMASI

İyot genellikle primer standart olacak kadar saf değildir. Ancak kolaylıkla süblimleşen bir madde olduğu için yeterince saflaştırılabilir. İyodun suda çözünürlüğü çok az olduğundan , iyodu doğrudan doğruya suda çözüp yaklaşık 0,1 N çözeltisini hazırlamak mümkün değildir. Ancak , potasyum iyodürlü ortamda kolayca çözündüğünden , iyot çözeltisi hazırlamak için KI ‘den faydalanılmalıdır.

Yaklaşık 12,7 g iyot tartılarak 1 L lik ölçülü balona alınır. Üzerine yaklaşık 25 g KI eklenip , üzerine bir miktar su konularak , çözünene kadar karıştırılır. ( çözünme işlemi sıcakta yapılmamalıdır. ) Çözünme tamamlandıktan sonra 1 L ye tamamlanır. 1 gece kendi halinde bırakıldıktan sonra cam pamuğundan süzülerek , renkli şişelere alınır ve daha sonra ayarlanır.

0,1 N İyot Çözeltisinin Ayarlı Sodyum Tiyosülfat Çözeltisiyle  Ayarlanması

250 mL lik bir erlene iyot çözeltisinden 20,0 mL alınır. Üzerine 100 mL saf su eklenir ve 1 mL glacial asetik asit ilave edilerek , ayarlı sodyum tiyosülfat çözeltisi ile açık sarı renge kadar titre edilir. Bumdan sonra 3 mL kadar % 1 lik nişasta çözeltisi ekledikten sonra mavi renk kaybolana kadar sodyum tiyosülfat çözeltisi ile titre edilir.

N₁, f₁, V₁ iyot çözeltisinin , N₂, f₂ , V₂ de tiyosülfat çözeltisinin normalitesi , faktörü ve titrasyon için kullanılan hacimleri olmak üzere

f₁ = ( N₂ x V₂ x f₂ ) / N₁ x V₁

3. 0,1 N SODYUM TİYOSÜLFAT ÇÖZELTİSİNİN HAZIRLANMASI

Sodyum tiyosülfat pentahidrat ( Na₂S₂O₃. 5H₂O) su kaybeden ve bazı bakterilerin üremesi için iyi bir ortam olduğundan primer standart olarak kullanılmaz.Yaklaşık çözeltisi hazırlanır ve ayarlanır.

24,82 g Na₂S₂O3.5H₂O , kaynatılmış su ile yıkanmış ( veya sterilize edilmiş ) 1 L lik bir ölçülü balona alınır.  Kaynatılmış ve soğutulmuş saf suda çözülerek aynı su ile 1 L ye tamamlanır. 1 gece kendi haline bırakıldıktan sonra ayarlanır.

0,1 N Sodyum tiyosülfatın Potasyum İyodat ile Ayarlanması

110°C de değişmez ağırlığa kadar kurutulmuş KIO₃ tan , 250 mL lik bir erlene 0,1 mg hassasiyetle 0,1 – 0,2 g tartılır. 50 – 75 mL saf su ilavesi ile çözülür ve üzerine 3 g KI’ün  10 mL sudaki çözeltisi eklenir. 20 mL 6 N H₂SO₄ eklendikten sonra serin ve karanlık bir yerde 5 dakika bekletilir. Süre sonunda 150 mL ye seyreltilir ve tiyosülfat çözeltisi ile damla damla ilave edilerek titre edilir. Titrasyona renk sarıya dönünceye kadar devam edilir. Bundan sonra 3-5 mL % 1 lik nişasta çözeltisi eklenip , mavi renk kaybolana kadar titre edilir.

N_G = m / ( meg x V )   f = N_G / N_T

m: tartılan potasyum iyodatın kütlesi ,g

meg : KIO₃ ün mili eşdeğer gramı ( 0,0357 )

V : Titrasyonda harcanan tiyosülfat çözeltisi , mL

N_G: Sodyum tiyosülfatın gerçek normalitesi

N_T : sodyum tiyosülfatın teorik normalitesi , ( 0,1 )

f : Sodyum tiyosülfat çözeltisinin faktörü

4. 0,1 AgNO₃ ÇÖZELTİSİNİN HAZIRLANMASI

110 °C de 2 saat kurutulup , soğutulan gümüş nitrattan ( AgNO₃ ) 16,989 g , 1000 mL lik bir ölçülü balona alınır. Bir miktar suda çözdükten sonra saf su ile 1000 mL ye tamamlanır.

0,1 N AgNO₃ Çözeltisinin Ayarlanması

140 °C de kurutulmuş NaCl ‘den 0,1 mg hassasiyetle 0,10 – 0,15 g lık bir miktar , 250 mL lik bir erlene alınır. 30 – 40 mL suda çözülür ve 2 mL % 5 lik K₂CrO₄ çözeltisi ilave edilir ve kiremit kırmızısı renge kadar , gümüş nitrat çözeltisi ile titre edilir.

N_G = m / ( meg x V )   f = N_G / N_T

m: Titrasyon için tartılan NaCl ‘ün kütlesi ,g

V: titrasyonda harcanan gümüş nitrat çözeltisi , mL

meg : Sodyum klorürün mili eşdeğer gramı ( 0,05844 )

 N_G  ve N_T  : yukarıda belirtilen anlamlarda

5. 0,1 N  POTASYUM DİKROMAT ( K₂Cr₂O₇ ) ÇÖZELTİSİ

140 – 150 °C de 1 saat kurutulmuş K₂Cr₂O₇ den 4,9037 g tartılır. 1 L lik ölçülü balona alınır. Bir miktar suda çözülüp , 1000 mL ye tamamlanır. Bu çözelti tam 0,1 N olup , ayarlamaya gerek yoktur.

6. 0,1 N POTASYUM İYODAT ( KIO₃ ) ÇÖZELTİSİ

110°C de kurutulmuş ve desikatörde soğutulmuş potasyum iyodattan ( KIO₃ )tam 3,5667 g tartılır ve suda çözülerek 1 L ye tamamlanır. Bu çözelti tam 0,1 N olup , ayarlama istemez.

7. 0,1 N SODYUM KLORÜR ( NaCl ) ÇÖZELTİSİNİN HAZIRLANMASI

250 – 350 ° C lik kurutma dolabında kurutularak sabit tartıma getirilen NaCl’den 5,8460 g alınıp , saf suda çözülür ve 1000 mL ye seyreltilir. Bu çözelti tam 0,1 N olup , ayarlamaya ihtiyaç duyulmaz.                     

                                             Yasin YILDIZ

   Ziraat Yüksek Mühendisi