TAHIL VE TAHIL ÜRÜNLERİNDE RUTUBET MUHTEVASI TAYİNİ

1.         AMAÇ ve KAPSAM

Tahıl ve Tahıl Ürünlerinde(dane, öğütülmüş dane, irmik veya un halindeki: durum buğdayı, pirinç (çeltik, kargo ve öğütülmüş pirinç), arpa, darı, çavdar, yulaf, triticale, koca darı, kaffir’e) rutubet miktarı tayinini amaçlar.

2.         PRENSİP

Numunenin 130±3ºC da etüvde belli süre ile kurutulması ile  meydana gelen ağırlık kaybının % olarak hesaplanmasıdır.

3.      ALET VE EKİPMANLAR

·         Etüv(130°C±3 sıcaklık sağlayabilen)

·         Desikatör

·         Analitik Terazi 0,001g duyarlılıkta Değirmen (Rutubet almadan,ısınmadan, yeknesak öğütme yapabilen)

·         Muhtelif cam malzeme (beher, cam petri, spatül v.b.)

·   Çelik kurutma kapları

4.         KİMYASAL MADDELER

            Kimyasal madde kullanılmıyor.

5.         UYGULAMA

5.1       Numunenin hazırlanması:

5.1.1    Öğütülmesi Gerekmeyen Ürünler

·         Tane büyüklükleri 1.7 mm’den az,

·         Kütlesinin %10’dan azı 1 mm’den büyük,

·         Kütlesinin %50’den fazlası 0.5 mm. den küçük ürünler.

5.1.2 Öğütülmesi gereken ürünler

·         Madde 4.1.1 debelirtilenden büyük tane çapına sahip olan ürünler, ön hazırlık yapılmadan veya yapıldıktan sonra öğütülürler.

5.1.3    Ön hazırlık yapılmadan öğütülen ürünler

·         Öğütme işlemi sırasında nem içeriği değişmeyen ürünler (nem miktarı %7-17), ön hazırlık yapılmadan öğütülürler.

5.1.4    Ön Hazırlık Yapıldıktan Sonra Öğütülen Ürünler

·         Öğütme sırasında nem içeriği değişebilen ürünler (nem miktarı %7 den az veya %17 den fazla olan ürünler), öğütülmeden önce nem içerikleri %7-17(mümkünse%9-15) aralığına getirildikten sonra öğütülürler.

5.2       Analiz Öncesi Ön İşlemler

5.2.1    Nem İçeriği %17 den Fazla Olan Ürünler

·         Örnekten alınan ve öğütüldükten sonra en az 5±1 gr. gelecek miktardaki numune 1 mg hassasiyetle tartılır.

·         Etüvde 130-133°C’de 7-10 dakika süreyle bırakılır.

·         Kurutma kabı, kapağı açık olarak laboratuar ortamında 2 saat süreyle soğutulur ve tartılır.

5.2.2    Nem İçeriği %7 den Az Olan Ürünler

·         Örnekten alınan ve öğütüldükten sonra en az 5±1 gr. gelecek miktardaki numune 1 mg.hassasiyetle tartılır.

·         Kurutma kabının kapağı açık olarak laboratuar ortamında  nem içeriği %7-17 arasında bir değere gelinceye kadar bekletilir.

·         Tartılan örnek tane çapına bağlı olarak öğütülür veya öğütülmez.

Not:Laboratuvarda yapılan ön hazırlık işlemleri sırasında, ortam sıcaklığı 20°C, bağıl nem %40-70 olmalıdır.

5.3       Analizin Yapılması

·         Kapağı ile birlikte sabit tartıma getirilmiş kurutma kabına 5±1 gr öğütülmüş veya öğütülmemiş deney numunesi 1 mg hassasiyetle tartılır.

·         Kurutma kapları (kapakları ile birlikte) kapakları kapatılmadan etüve yerleştirilir.

·         Sıcaklık 130±3°C’ye ulaştıktan sonra 2 saat süreyle (Un için 90 dakika) kurutmaya bırakılır.

·         Sürenin sonunda  kurutma kaplarının kapakları  kapatılarak desikatöre alınır  ve 30-45 dakika soğuyuncaya kadar beklenir.

·         Kurutma kapları 0.001gr. duyarlılıkla tartılır.

6.         HESAPLAMA

6.1       Ön Hazırlık Yapılmadığında

                        w(%)=[1-m₁]x%100

                                      m₀

            w=  Kütlece rutubet muhtevası(%)   

            m₀= Deney numunesinin kütlesi(g)

            m₁= Kurutma işleminden sonra deney numunesinin kütlesi(g)

6.2       Ön Hazırlık Yapıldığında

            w(%)=[(m₀-m₁)xm₃+m₂-m₃]100 = [1-m₁xm₃]x%100

                                    m₀                m₂               m₀xm₂

                m₂= Ön hazırlık yapılmadan önce alınan deney numunesinin kütlesi(g)

            m₃= Ön hazırlık yapılmış deney numunesinin kütlesi(g)

            Not: İki paralel arasındaki fark tekrarlanabilirlik sınırı ( r )’nı % 5’ten fazla aşmamalıdır.

           

r = 0,013xm-0,06        ( r, genelde %0,15’ten küçük olmalıdır)

m= İki deney sonucunun ortalaması

7.         KAYNAK

TS 1135 ISO 712 Tahıl ve Tahıl Ürünleri- Rutubet Muhtevası Tayini -Rutin Referans Metot